Stein Władysław (Wolf Natan ) (1906–1966), lekarz, docent Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi, pułkownik Wojska Polskiego.
Ur. 8 II w Warszawie, jako Wolf Natan (Nataniel) w spolonizowanej rodzinie żydowskiej, był synem Jakuba (1882–1943), księgowego, i Róży z Eilsteinów (1886–1943).
Po ukończeniu w r. 1916 szkoły powszechnej uczył się S. do r. 1925 w Gimnazjum Humanistycznym w Warszawie. T.r. rozpoczął studia na Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz.; 28 VI 1932 otrzymał dyplom lekarza medycyny. Dn. 1 VIII t.r. został powołany do WP i skierowany do Szkoły Podchorążych Sanitarnych Rezerwy – Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie. Ukończył szkołę 28 II 1933 w stopniu podchorążego rezerwy, a następnie jako młodszy lekarz odbywał do 15 IX t.r. praktykę wojskową w 24. pp 27. DP w Łucku. Od 16 IX pracował w Warszawie jako lekarz asystent na oddziale neurologicznym Szpitala Starozakonnych na Czystem (obecnie Szpital Wolski) pod kierunkiem Władysława Sterlinga. Jednocześnie prowadził prywatną praktykę lekarską we własnym gabinecie przy ul. Nowolipki 14/6. T.r. został członkiem nowo powstałego Polskiego Tow. Neurologicznego. Podjął także działalność badawczą nad zagadnieniami związanymi z endokrynologią, powiązaniami neurologii z dziedzinami pokrewnymi oraz tzw. chorobami z pogranicza (choroba Basedowa i różne odmiany padaczki, zespół migrenowo-tężyczkowy z objawami wielkiej histerii, dystrofia miotoniczna bez zaburzeń dokrewnych i atropatie jajnikowe). Jako specjalistę neurologa powoływano go do wojska na ćwiczenia krótkoterminowe; w r. 1935 wziął udział w sześciotygodniowych manewrach wojennych w 36. pp Legii Akademickiej, a w r.n. został mianowany podporucznikiem rezerwy; w r. 1937 odbył ćwiczenia w 11. Pułku Ułanów im. Marszałka Śmigłego Rydza w Ciechanowie, po których awansował do stopnia porucznika rezerwy. W latach międzywojennych opublikował Zespół migrenowo-tężyczkowy z objawami wielkiej histerii (W. 1935, wspólnie z Mojsiejem Maurycym Wolffem), Zespoły pozapiramidowe w chorobach metakiłowych i w kile mózgu (W. 1938, wspólnie z Leonem Prussakiem) oraz artykuły w periodykach medycznych: W sprawie leczenia tężca metodą Dufoura („Kwart. Kliniczny Szpitala Starozakonnego” T. 16: 1937 nr 3–4 odb. W. 1938), Przypadek wiądu rdzenia z erytromelalgią („Neurologia Pol.” T. 21: 1938 nr 1–2 wspólnie ze Sterlingiem), Choroba Heine-Medina. Zapalenie wielonerwowe czy rozsiane zapalenie układu nerwowego? („Warsz. Czas. Lek.” R. 16: 1939 nr 4, odb. W. 1939).
Dn. 24 VIII 1939 został S. zmobilizowany i otrzymał przydział do 1. baonu «Wilków» 15. pp, na stanowisko lekarza baonu. W kampanii wrześniowej 1939 r. uczestniczył w walkach w rejonie Wielunia i Pabianic, m.in. w boju pod Ksawerowem. W nocy z 8 na 9 IX t.r. na szosie pod Pabianicami został ciężko ranny i dostał się do niewoli. W szpitalu dla jeńców, mieszczącym się w szkole powszechnej przy klasztorze Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (tzw. szarych) w Sieradzu, usunięto mu zmiażdżoną łopatkę. W lutym 1940 został przewieziony na dwa tygodnie do obozu rozdzielczego w Ostrzeszowie, a stąd do Oflagu XII A w Hadamarze koło Limburga w Hesji. W końcu sierpnia t.r. znalazł się w Stalagu w Görlitz, a we wrześniu w Oflagu II C w Woldenbergu (Dobiegniew). W niewoli, na zorganizowanym wśród jeńców Wyższym Kursie Nauczycielskim, prowadził wykłady m.in. z fizjologii układu nerwowego i psychiatrii dziecięcej. Ewakuowany z Woldenbergu w styczniu 1945 został 30 I t.r. oswobodzony przez wojska radzieckie w miejscowości Detz (Dziedzice koło Barlinka).
Dn. 10 II 1945 zameldował się S. w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Kaliszu i w marcu t.r. stanął w Łodzi przed specjalną komisją dla byłych jeńców. Dn. 28 IV został przed Dep. Personalny MON zmobilizowany do WP w stopniu kapitana i 1 V objął stanowisko Szefa Oddziału Chorób Nerwowych (etat pułkownika) w Szpitalu Okręgowym w Łodzi (od 16 XI 1946 Główny Szpital Kliniczny, od 16 I 1947 Szpital Kliniczny Centrum Wyszkolenia Sanitarnego). Od podstaw zorganizował Oddział w którym przez pierwsze trzy lata był jedynym lekarzem, sporadycznie tylko korzystającym z pomocy lekarzy z innych komórek szpitala. Prowadził jednocześnie zajęcia w utworzonej 31 VII 1945 Wojskowo-Medycznej Szkole Felczerów; 28 XII t.r. awansował na stopień majora. Dn. 1 X 1946 dokonał zmiany imienia z Wolf Natan na Władysław, 12 VII 1947 otrzymał stopień podpułkownika. W l. 1947–8 należał do Polskiej Partii Robotniczej, ale przed kongresem zjednoczeniowym w grudniu 1948 usunięto go z partii za słabą aktywność. Z chwilą utworzenia Wojskowego Szpitala Klinicznego na bazie Szpitala Klinicznego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego został mianowany 16 I 1949 ordynatorem jego Oddziału Neurologicznego. Pracę dydaktyczną kontynuował w powstałym 19 X 1950 Centrum Wyszkolenia Medycznego w Łodzi. W r. 1951 uzyskał specjalizację II st. w zakresie neurologii. Dn. 27 IV 1954 został mianowany pułkownikiem, a 29 I 1955, na podstawie pracy O zagadnieniu patogenezy moczenia nocnego u żołnierzy, opublikowanej częściowo jako Kilka uwag w sprawie patogenezy i leczenia niektórych postaci moczenia nocnego („Pol. Tyg. Lek.” R. 10: 1955 nr 32, odb. W. 1955) przyznano mu stopień docenta. Po utworzeniu w r. 1958 Wojskowej Akad. Med. został 12 VI t.r. szefem Katedry Neurologii i jednocześnie kierownikiem Kliniki Neurologicznej (etat generała brygady).
W okresie powojennym zajął się S. przede wszystkim problematyką nerwic i następstw urazów układu nerwowego, nabytych podczas wojny oraz protogenezie szeregu chorób układu nerwowego. Opublikował w tym czasie ok. 120 prac, m.in. Psychonerwice jeńców <„choroba drutów kolczastych”> („Lekarz Wojsk.” R. 24: 1948 nr 4), Ogniskowy zespół wegetatywny po urazie płata czołowego („Neurologia, Neurochirurgia i Psychiatria Pol.” R. 1: 1951 nr 3, odb. W. 1951), O powikłaniach neurologicznych po szczepieniach przeciwdurowych („Pol. Tyg. Lek.” R. 7: 1952 nr 15, odb. W. 1952), Przypadek ostrego psychotyczno azotemicznego zapalenia mózgu („Wiad. Lek.” R. 9: 1956, wspólnie z Adamem Bukowczykiem), Współistnienie zespołu miopatyczno-miastenicznego i zmian w układzie nerwowym („Biul. Wojsk. Akad. Med., Supl. II. Zagadnienia Med. Klinicznej” 1961 z. 1, wspólnie z Mieczysławem Strzałko), Mechanizm zaburzeń neuropsychicznych dostrzeganych przy ewakuacji obozu jeńców („Lekarz Wojsk.” R. 41: 1965 nr 12). Był autorem instrukcji o postępowaniu w niektórych jednostkach chorobowych a także wspomnienia pośmiertnego o Sterlingu („Neurologia Pol.” T. 24: 1950 nr 1–4). W r. 1957 zredagował „Pamiętnik Centralnego Wojskowego Szpitala Klinicznego” (Ł.), wydany z okazji dziesięciolecia jego działalności. Opublikował w nim dwie prace: O rzadkich powikłaniach neurologicznych w gruźlicy i Próba leczenia jamistości rdzenia hormonem adrenokortykotropowym. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego „Biuletynu Wojskowej Akademii Medycznej”, brał udział w pracach Koła Lekarzy Wojskowych i Oddz. Łódzkiego Polskiego Tow. Lekarskiego. Wykształcił i wyspecjalizował w dziedzinie neurologii kilkunastu lekarzy wojskowych i cywilnych; na stopień doktora nauk medycznych wypromował czterech lekarzy, a dwóch jego uczniów uzyskało stopień docenta. Przewlekła choroba serca zmusiła S-a do zwolnienia się z wojska i wcześniejszego przejścia na emeryturę (20 IV 1961). Zmarł 13 V 1966 w Łodzi. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1946), Złotym Krzyżem Zasługi (1946) i Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955).
W małżeństwie zawartym 28 IX 1946 z Janiną Sokalską (ur. 13 V 1915), pochodzącą z rodziny kupieckiej w Przyborze (Czechosłowacja), miał S. córkę Ewę (ur. 7 III 1948).
Fot. w Mater. Red. PSB; – Łódzka bibliografia regionalna 1945–1970, Ł. 1976; toż za l. 1971–80, Ł. 1994; Pol. Bibliogr. Lek. za l. 1948–66; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 330; – Hanecki M., Udział lekarzy i przyrodników pochodzenia żydowskiego w rozwoju nauk lekarskich w Polsce ostatniego stulecia, „Biul. Żyd. Inst. Hist.” 1972 nr 1 (81) s. 112–13; Herman E., Neurolodzy polscy, W. 1958; – Polski almanach medyczny, Oprac. Z. Woźniewski, W. 1957 s. 324; Rocznik lekarski Rzeczpospolitej Polskiej za r. 1936, W. 1936; toż za r. 1938, W. 1938; toż za r. 1948, W. 1948 s. 430; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Biul. Wojsk. Akad. Med.” T. 9: 1966 z. 2 s. 77–80 (M. Strzałko), „Lekarz Wojsk.” 1966 nr 8 s. 750–1 (tenże, fot.), „Neurologia i Neurochirurgia Pol.” 1967 nr 1 s. 113–14 (tenże), „Życie Warszawy” 1966 nr 119; – CAW: Akta personalne S-a, sygn. 1747/741.
Zdzisław G. Kowalski